Contact gegevens: cscholiers@me.com - +32 485 449 422 of +32 486 25 97 27
Als we het woord "Trauma" in de mond nemen, denken we vaak aan een beleving waaraan men gedurende een bepaalde, - meestal korte,- periode is blootgesteld aan negatieve en voor de persoon zeer emotionele stimuli. Vaak zijn ze zo sterk en hevig zijn dat het normale neurale process waarmee we belevenissen en gebeurtenissen mee verwerken dermate wordt verstoord dat het faalt in haar normale werking.
Het resultaat hiervan kan leiden tot een ernstig "Ruptuur" in normale dagelijkse functioneren.
Als we even er de literatuur op naslaan hoe trauma wordt gedefinieerd, dan lezen we het volgende:
1. S. Freud - vertaling van inleiding van een van zijn essays: Jenseits des Lustprinzips (1920):
"Een psychologisch trauma is een vitale belevingsdiscrepantie veroorzaakt door een bedreigende situatie en haar factoren, en de persoon zijn/haar mogelijkheid om hier het hoofd aan te bieden, m.b.t. gevoelens van hulpeloosheid, controleverlies en een gevoel van "in de steek gelaten" te zijn, met als resultaat een voortdurende verstoorde perceptie van zichzelf en dat van de omgeving."
2. G.Fisher & P. Rieddesser - Psychotraumatologie (1998)
Onder trauma kunnen we verstaan: Een situatie waarin een persoon compleet hulpeloos, compleet niet bij machte is, en volledig is overgelaten aan de "genadelooshied" van de gebeurtenis, en hier geen invloed op kan uitoefenen.
3. DSM-IV/V definitie
Een traumatisch gebeurtenis is gebeurtenis die een persoon heeft beleefd, of waarin men getuige was, of waarin men is geconfronteerd, en waarin men werd bedreigd met de dood en/of men bedreigd werd met oplopen van ernstige verwondingen, of men bedreigd werd in hun fysieke integriteit van hunzelf of anderen personen.
4: ICD-10
Trauma is een reactie of respons op een stressvolle gebeurtenis of situatie, - Kort of Lang of Exceptioneel, - van exceptioneel bedreigende en katastrofische aard, die voortdurend en blijvend effect heeft bij nagenoeg iedereen.
Mijn visie is een combinatie van de eerste drie stellingen, op hoe S. Freud, Fisher & Rieddesser en DSM IV/V een psychologisch trauma beschreven, daar het samen vollediger is in de definitie van psychologisch trauma. Critici destijds vermeldden wel dat Freud deze stelling niet volledig heeft uitgewerkt, maar het geeft op zijn minst toch een heel goede beschrijving van wat trauma is, want m.i. zit hij puur en enkel op vlak van de definitie van psychologisch trauma er het kortste bij.)
Vaak spreken we over gebeurtenissen die dermate bedreigend zijn geweest dat ze hierdoor een diepe indruk en een psychologisch trauma hebben veroorzaakt, en hierdoor het normale functioneren van de betrokken persoon kunnen verstoren. Zonder begeleiding in het verwerken van dergelijk ernstige psychologische trauma's zoals hierboven aangegeven, zijn deze effecten blijvend, en kunnen de klachten toenemen naarmate de tijd vordert.
Anderzijds kan men ook een psychologische trauma oplopen als gevolg van gebeurtenissen die objectief gezien in de ogen van derden minimaal of niet bedreigend zijn, maar voor de betrokken persoon toch eenzelfde effect veroorzaken, en het normaal functioneren van de betrokken persoon zelfs ernstig kan verstoren, en met als gevolg dat het trauma zich deels of geheel manifesteert op een soortgelijke manier zoals eerder werd beschreven.
Na een traumatische ervaring is men vaak overwelmd door de belevenis of de situatie waarin men zich bevond. Voorheen "Normale reacties" zoals angst, vrees, boosheid en verdriet veranderen in paniek, uitputting, hopeloosheid, en controleverlies. Naast de ontwikkeling van pathologische reacties, - zoals drank-en (medische) drugverslaving, veranderingen in persoonlijkheid, psychosomatische aandoeningen en in extreme gevallen soms zelfmoord,- ontwikkelt de persoon ATSS, PTSS/PTSD of een Post Traumatisch Stress Syndroom/Stoornis, en/of lichtere of zwaardere varianten van psychische problematiek. Comorbide psychische problematiek zoals depressie en toename van allerhande fobieën zijn hier ook niet abnormaal.
Symptomen hiervan kunnen zijn:
(Symptomen duiken op weken/maanden/jaren na de traumatische gebeurtenis)
- Intrusies en psychologische herbeleving (niet arbitraire and stresserende herinneringen van het trauma), zoals flashbacks, nachtmerries.
- Ontwijkend gedrag, zoals het ontwijken van mensen, situaties of plaatsen die doen denken aan de traumatische gebeurtenis. Dit gedrag kan ernstige beperkingen opleggen aan het reilen en zeilen van het dagelijks leven.
- Voortdurende lichamelijke disfunctie van arousal met gevolgen zoals: Slaapproblemen, Concentratieverlies, Onregelmatige schrikreflexen , Beven, Rustelooshied, Agressie & constante difuse angst of angst waaraan men niet direct de oorzaak van kent.
- Voortdurend gevoel van afgevlakte emoties, onverschilligheid, lamlendig en dysthyme en/of depressieve stemming.
- Uitageren van emotionele pijn, schuld, schaamte, hulpeloosheid d.m.v. automutilatie & zelfverminking (Valt eerder voor bij verdrongen trauma's van seksuele aard, geweldpleging, (ernstige) structurele verwaarlozing, ...)
- Agressief worden t.a.v. de omgeving
- Zich isoleren van de buitenwereld uit angst geconfronteerd te worden met stimuli die herbeleving zouden kunnen triggeren.
- Bovengenoemde symptomen duren langer dat 4 tot 6 weken.
- Dissociatieve stoornissen zoals DIS a.g.v. complex(er) en/of structureel trauma.
- Conversiestoornissen bij kinderen (*) (Zeldzaam)
Psychologisch trauma is dus een heel breed begrip, en kent verschillende gradaties in termen van hun triggers en oorzaken, hun impact op persoonlijke integriteit (psychologische en fysiologische) en de graad van interpersoonlijkheid van de gebeurtenis. We kunnen hierdoor kunnen spreken van een "Trauma kwadranten".
Het verschil in kwadrant zegt niet alles over de mate waarin de betrokken persoon lijdt aan de gevolgen van de gebeurtenis. Hoewel naarmate men hoger klimt binnen de matrix er wel meer kans zal bestaan van ernstig lijden, hangt er ook veel af van de sterkte van de persoonlijkheid van de betrokken persoon. In het vierde kwadrant krijgen we meestal ook te maken met onderliggende persoonlijkheidsproblematiek. Als men zou vragen de kwadranten van het trauma matrix te specifiëren, zou ze er m.i. als volgt uitzien:
Voor de 2 eerste kwadranten kan EMDR vaak als een op zichzelf staande therapievorm worden gebruikt. In de klinische praktijk is dit al vaak bewezen, doch succes blijft niet altijd gegarandeerd.
Voor de 2 laatste kwadranten werkt EMDR louter als ondersteunende techniek binnen een breder kader van integratieve psychotherapie.
Binnen de DSM-V classificatie kan je het:
- Eerste en tweede kwadrant eerder vergelijken met Type-I Trauma - Ongecompliceerd trauma.
- Derde en vierde kwadrant eerder vergelijken met Type-II Trauma - Gecompliceerd trauma.
Psychologisch trauma gerelateerd als gevolg van een gebeurtenis waarbij men controle en zelfvertrouwen is verloren in een anders normale situatie. en waardoor men (anticipatie) angst heeft opgebouwd voor situaties en triggers die similair zijn als waardoor het psychologisch trauma is opgelopen. Enkele voorbeelden hiervan zijn bv: Burn Out (specifiek het aspect van controleverlies en de angst voor te hervallen) , faalangst, plankenkoorts, prestatie angst, sommige specifieke fobieen, anticipatie angst als gevolg van paniekaanvallen, ...
Psychologisch trauma gerelateerd als gevolg van een objectieve gebeurtenis die plots en ingrijpend is (meestal eenmalig), en waarbij men bedreigd werd in hun fysieke integriteit of met de dood, of werd bedreigd met zware verwondingen (Ongeval, Oorlog, Aanslag, Overval met geweld, Complicaties na chirurgische ingrepen die bedreigend leek)
Psychologisch trauma dat men oploopt als gevolg van gebeurtenissen ,- "waarbij men ook emotioneel of inter-persoonlijk betrokken is" ,- en waarbij men bedreigd was in hun psychologisch en/of fysieke integriteit en/of de dood of risico op zware verwondingen. Voorbeelden hiervan zijn: Verkrachting, Seksueel geweld, fysieke en mentale mishandeling, oorlogstrauma met persoonlijk karakter.
Psychologisch trauma gerelateerd aan herhaaldelijke en langdurige veelvuldige blootstelling van pijn, mishandeling, uitsluiting, deprivatie, vernedering & isolatie, ... .